Je schrikt je een hoedje wat er allemaal gebeurt achter de vrij vlakke gevel van de voormalige Sint-Augustinuskerk middenin de Kammenstraat. Sinds 27 jaar is de voormalige kloosterkerk het kloppende hart van AMUZ  waar je tijdens het cultuurseizoen je hart kan ophalen aan de mooiste muziek op authentieke wijze uitgevoerd. Maar daar stopt het niet!

Met Bart Demuyt (58 jaar), verlekkerd op risotto al tartufo en algemeen en artistiek directeur van AMUZ, wordt er ook jacht gemaakt op en onderzoek gedaan naar eeuwenoude partituren (o.a. muziek gedrukt door Plantijn). Demuyt is niet alleen “manuscriptenjager” maar ook algemeen directeur van de Alamire Foundation, Internationaal centrum voor de studie van Muziek in de Lage Landen, en hij is/was ook dirigent, docent, voorzitter van diverse commissies, musicus in vocale ensembles zoals Collegium Vocale Gent, programmasamensteller bij het toenmalige Radio 3 en artistiek directeur van het Concertgebouw Brugge, om een paar gekende namen te noemen. Zo’n bio doet je duizelen. Momenteel is hij samen met het AMUZ-team druk bezig met de voorbereidingen van het zomerfestival Laus Polyphoniae, dat in Antwerpen weerklinkt van 18 tot 27 augustus.

Buitenlandse topartiesten

– Hoe doe je dat allemaal?

BART: Dankzij de vele handen van de medewerkers en door telkens goed te focussen op verschillende projecten. Want het ene staat niet los van het andere, soms overlappen ze zelfs. Zo kan de ontdekking van een muziekmanuscript tot een concert in AMUZ leiden. En door buitenlandse topartiesten naar AMUZ te halen, ontstaan er weer nieuwe ideeën en onderzoeken. Tijd om te sporten heb ik niet, maar ik loop hier wel veel trappen en heb de gewoonte om snel te wandelen. Dikwijls te snel, volgens sommige bronnen althans (lacht).

Vernieuwing door meerstemmigheid

– Gregoriaanse muziek kennen we als religieuze éénstemmige vocale gezangen, meestal gebracht met gelijk klinkende stemmen (mannen of vrouwen) tijdens kerkelijke diensten. Waar moeten we de polyfonie dan plaatsen waarbij de stemmen soms alle richtingen uitgaan?

BART: Uit de 15^de en 16^de eeuw kent iedereen de Vlaamse Primitieven – Van Eyck, Memling, Vander Weyden, … Op hetzelfde moment zijn er ook internationaal vermaarde Franco-Vlaamse polyfonisten, die meerstemmige muziek – polyfonie -schreven. Dezelfde kwaliteit en vernieuwing die we dus zien in de schilderkunst, vinden we ook terug in de muziek. De polyfonie ontsproot vaak uit de eenstemmige Gregoriaanse gezangen die in lange noten werden gezongen als basis voor een meerstemmig stuk.  Alle andere stemmen waren vrij gecomponeerd en kronkelden als het ware rond de gregoriaanse melodie.

– Hoe werden de componisten toen bekend?

BART: Hun composities werden opgetekend in ‘handgeschreven’ manuscripten die werden vervaardigd in opdracht van vorsten of de paus. Voor er sprake was van boekdrukkunst, kopieerden kopiisten alle stemmen met de hand (het woord zegt het zelf: manu-scriptum). Eenmaal de drukkunst er was, werd muziek via het boek overgeleverd en verspreid. Zo ging het ook met de Antwerpse drukken van Plantijn met daarin bijvoorbeeld het Requiem van de Portugese componist Duarte Lobo. Ver hiervandaan gecomponeerd maar via Antwerpen verspreid. Zijn muziek zal trouwens te horen zijn tijdens het concert van het Portugese Ensemble Cupertinos op vrijdag 25/08 in de Sint-Pauluskerk.

Uitgevers publiceerden muziek van anderen onder zijn naam om meer te verkopen

– De naam Josquin des Prez, waarschijnlijk geboren in Doornik, zien we dikwijls.

BART: Josquin des Prez was al tijdens zijn leven een belangrijk componist. Hij was voor de polyfonie, wat Bach voor de barok was. Zijn mythe was zelfs zo groot dat uitgevers soms composities van anderen publiceerden onder zijn naam om de boekenverkoop op te trekken. Maar let op, want momenteel is er misschien een 10 procent van meer dan duizenden nog onbekende manuscripten onderzocht. Die onbekende manuscripten zijn unieke stukken, dus zolang niemand die bestudeert of digitaliseert, hebben we geen idee wat voor materiaal er nog ligt te wachten om ontdekt te worden!

 De maandelijkse koffie- en taartnamiddagen

– Bij elke editie van Laus Polyphoniae hoort ook een prachtig programmaboek van ongeveer 400 pagina’s. Naast het concertprogramma bevat het ook tal van artikels over oude muziek, of over één figuur in het bijzonder, een componist zoals Josquin des Prez maar net zo goed historische figuren zoals Maria Van Bourgondië.

BART: We prijzen ons gelukkig om zo pal in het centrum van de stad aanwezig te zijn met een barokke parel als concertzaal met een uitmuntende akoestiek. Met onze foyer hebben we ook de mogelijkheid om maandelijks onze buren uit te nodigen voor een koffie of thee met een stukje taart. We hebben dat in het kader van Zorgzame Straten opgestart, met een kleine groep enthousiastelingen. Dit jaar is die groep gegroeid tot 50 buren! Heel fijn om dat te zien groeien. (Guido Sanders)